جکی چان

جکی چان هنرمند رزمی، بازیگر، فیلمساز و بدلکار متولد هنگ کنگ است که در دوران حاکمیت بریتانیا در آوریل سال 1958 میلادی به دنیا آمد. پدر جکی که به عنوان جاسوس حزب ملی گرای چین فعالیت می کرد، از ترس دستگیرشدن به دست دولت کمونیستی چین به همراه همسرش به عنوان پناهنده سیاسی به هنگ کنگ گریخت. در زندگینامه جکی چان ذکر شده است که او تا بزرگسالی خود از پیشینه خانوادگی اش بی اطلاع بوده و در سفری به استرالیا برای ملاقات پدر و مادرش از این موضوع مطلع شده است. او در دوران نوجوانی خود وارد آکادمی درام چین شد و در طول ده سال بعدی زندگی اش با انجام تمرین هایی سخت توانست در زمینه هنرهای رزمی و حرکات آکروباتیک مهارت زیادی کسب کند. او فعالیت بازیگری خود را از سن پنج سالگی با بازی در نقش هایی کوتاه آغاز کرد و سپس به عنوان بدل نیز مشغول به کار شد. نام این بازیگر به عنوان یکی از سیاهی لشکرها و بازیگر بدلکار در فیلم «خشم اژدها» و همچنین بازیگر نقشی کوتاه در «اژدها وارد می شود» ذکر شده که هر دو با درخشش «بروس لی» در سینماهای دنیا به نمایش درآمد.  از نخستین نقش های مهم جکی چان می توان به بازی او در فیلم «خشم اژدهای جوان» نام برد که سعی بر آن بود که جکی بتواند مشابه حرکات بروس لی را پیاده کند. اما از آنجایی که جکی به سبک هنرهای رزمی بروس لی عادت نداشت، این فیلم با شکست مواجه شد.  اولین موفقیت چشمگیر جکی فیلمی به نام «مار در سایه عقاب» بود که مبدع ژانر فیلم های کمدی کونگ فو شد. نخستین فیلم هالیوودی جکی چان فیلمی به نام «نزاع بزرگ» محصول سال 1980 است که با نام «مبارز خیابانی» در ایران شناخته می شود.  دومین حضور او در هالیوود، نقشی کوتاه در فیلم پرستاره «مسیر کاننبال» بود که فروش گیشه آن در سرتاسر دنیا از صد میلیون دلار فراتر رفت. پس از آنکه فروش فیلم «محافظ» محصول سال 1985 با شکست مواجه شد، جکی تلاشش را برای ورود به بازار فیلم امریکا موقتا متوقف کرد و تمرکزش را دوباره روی سینمای هنگ کنگ گذاشت. در هنگ کنگ فیلم های او مخاطبان بیشتری را در آسیای شرقی جذب کرد.  او با فیلم «استاد جوان» توانست رکورد فروش را بشکند و از بروس لی پیشی بگیرد و خود را به عنوان برترین ستاره سینمای هنگ کنگ تثبیت کند. جکی توانست با فروش بیش از 35 میلیون دلاری (دلار هنگ کنگ) فیلم «عملیات کندور» به بزرگترین موفقیت خود در هنگ کنگ برسد. فیلم «استاد مست 2» به کارگردانی و بازی جکی چان به عنوان یکی از بهترین فیلم ها در میان صد عنوان برتر مجله تایم انتخاب شده است. تا اواسط دهه نود میلادی جکی چان مشهورترین ستاره فیلم های اکشن در دو قاره آسیا و اروپا بود. با وجود اینکه او در عرصه بین المللی بسیار موفق بود اما در امریکای شمالی به موفقیت زیادی دست پیدا نکرد؛ جاییکه او تنها در دو فیلم عنوان نقش اصلی را بر عهده داشت. اما در همان اواسط دهه نود تقاضای روبه رشدی برای فیلم های او در بازار سینمای خانگی امریکای شمالی شکل گرفت. او بلندپروازی های هالیوودی خود را از سر گرفت اما پیشنهادها برای بازی در نقش های منفی را برای اجتناب از تداعی شدن با شخصیت های منفی نپذیرفت. «جنجال در شهر» باعث شد او بتواند جا پای خود را در بازار فیلم امریکای شمالی محکم کند و طرفداران پروپاقرصی در ایالات متحده پیدا کند که البته اتفاقی نادر برای یک بازیگر هنگ کنگی به شمار می رفت.  اولین موفقیت بزرگ و بی نظیر او زمانی رخ داد که به همراه «کریس تاکر» در فیلم اکشن-کمدی «ساعت شلوغی» محصول سال 1998 به هنرنمایی پرداخت که تنها در امریکا 130 میلیون دلار فروش داشت. ساعت شلوغی او را به یک ستاره هالیوودی بدل کرد و او سپس زندگینامه خود را با همکاری جف یانگ با نام «من جکی چان هستم» به رشته تحریر درآورد.  این ستاره هنگ کنگی در سال 2000 با پلی استیشن برای ساخت یک بازی ویدیویی همکاری کرد. موفقیت او در هالیوود با بازی در فیلم «ظهر شانگهای» در کنار اوون ویلسون در سال 2000 ادامه یافت. ساخت «ساعت شلوغی 2» در سال 2001 با فروش 347 میلیون دلاری در دنیا از قسمت اول این فیلم نیز درآمد بیشتری به همراه داشت. باوجود فروش چشمگیر دو فیلم «ساعت شلوغی» و «ظهر شانگهای»، چان به دلیل محدود بودن طیف نقش ها و عدم داشتن کنترل در پروسه فیلمسازی امید زیادی نسبت به هالیوود نداشت و نهایتا شرکت فیلمسازی خود را تاسیس کرد.  اولین همکاری جکی با جت لی در فیلم «پادشاهی ممنوعه» رقم خورد که از جلوه های ویژه بسیاری در آن استفاده شد. او در انیمیشن «پاندای کونگ فو کار» در نقش میمون و در کنار ستارگان مطرحی از جمله داستین هافمن، آنجلینا جولی و جک بلک صداگذاری کرد. بچه کاراته کار محصول سال 2010 که بازسازی ای فیلمی با همین نام در سال 1984 بود، نخستین فیلم امریکایی و درام او بود. در جشنواره کن سال 2012 او اعلام کرد که قصد دارد به دلیل بالارفتن سنش از ژانر اکشن خود را کنار بکشاند اما بعدتر گفت که تنها می خواهد کمتر بدلکاری کند و بیشتر از خود مراقبت کند. جکی چان که بعضی از فیلم های خود را در کوالالامپور مالزی ساخته بود، به دلیل کمک به رونق صنعت توریسم آنجا لقب داتوک (لقبی برای ادای احترام) را دریافت کرد. در اوایل سال 2017 چان در یک پروژه ساخت فیلم هندی-چینی حضور پیدا کرد که تنها در ماه اول نمایش توانست جایگاه پنجمین فیلم پرفروش چین را از آن خود کند.  جکی چان در زمینه موسیقی نیز فعالیت زیادی داشته است. او در دوران کودکی خود در کلاس های آوازخوانی شرکت کرد و در دهه هشتاد میلادی به صورت حرفه ای شروع به آهنگسازی کرد و تبدیل به خواننده ای موفق در هنگ کنگ و آسیا نیز شد. از سال 1984 او توانسته بیست آلبوم موسیقی منتشر کند و در زبان های کانتونی، ماندارین، تایوانی، ژاپنی و انگلیسی اجراهای آوازخوانی داشته باشد. جکی اغلب خوانندگی موسیقی های تیتراژ پایانی فیلم هایش را هم برعهده می گرفته است. موسیقی متن فیلم «داستان پلیس» توسط پلیس سلطنتی هنگ کنگ برای استفاده در تبلیغات استخدام در سال 1994 استفاده شد.  او برای روزشمار آغاز مسابقات المپیک سال 2008 در پکن نیز آهنگسازی کرد و برای مراسم اختتامیه نیز برنامه اجرا کرد. در سال های 1996 و 2009 چان دو دکترای افتخاری به ترتیب از دانشگاه باپتیست هنگ کنگ و دانشگاه کامبوج دریافت کرد. جکی هم اکنون در دانشکده هتل و مدیریت توریسم دانشگاه پلی تکنیک هنگ کنگ در رشته مدیریت توریسم تدریس می کند.  از سال 2015 تاکنون او به عنوان رییس آکادمی فیلم و تلویزیون جکی چان تحت نظر انستیتوی طراحی و علوم ووهان فعال بوده است. در بیوگرافی او آمده که جکی به همسر بازیگرش خیانت می کند و بسیار از آن پشیمان می شود اما با این وجود کارش را توجیه می کرده است. وکیل همسر دوم او نیز باوجود دریافت کمک مالی از جکی منکر آن می شود. چان به زبان های کانتونی، ماندارین، انگلیسی و زبان اشاره امریکایی مسلط است و طرفدار سرسخت تیم های ملی فوتبال هنگ کنگ و انگلیس و تیم منچسترسیتی است.  از سریال های نسبتا جدید او می توان به «تابستانی که در آن زیبا شدم» محصول سال 2022 و «مجرم یاب» محصول سال 2019 اشاره کرد. «حمله مخفی» و «لاک پشت های نینجا: شورش جهش یافته ها» محصول سال 2023 و «اژدهای آرزو» محصول سال 2021 از جدید ترین فیلم های او هستند.